İşten istifa eden işçi fazla mesai davası açabilir mi? Konusu ile ilgili olarak fazla mesai davasının şartlarını araştırmak gerekli olacaktır. İlk olarak bu yazımızda sizlere fazla mesai hakkında bir takım önemli bilgiler vererek böyle bir davayı ne şekilde kazanabilirsiniz gibi bir takım tavsiyelerde bulunacağız. Hukuki süreçte bu meselenin sizlerin ne şekilde fayda sağladığı ya da hangi durumlarda bu tip bir dava açabileceğinizi bu yazımızda sizlere tek tek izah edeceğiz.
Fazla mesai feshe bağlı olmayan bir işçilik alacağı olduğundan işçi kendisi istifa ederse veya işten çıkartılırsa da fazla mesai davası açabilmektedir bununla birlikte işçinin fazla mesaileri ödenmiyorsa işte çalışmaya devam ederken dahi ödenmeyen fazla mesai ücretleri için dava açabilecektir.
Bursa işçi avukatı Gizem Ramazanoğlu
Fazla Mesai Ücreti Nedir?
Fazla mesai ücreti nedir konusunu tüm işçilerin detaylı bir şekilde araştırması ve öğrenmesi iş haklarını savunmaları açısından son derece büyük bir önem taşır. İşçinin yoğun iş koşulları nedeniyle işveren tarafından normal çalışma saatinin dışında iş yerinde tutulması ve çalıştırılması halinde verilen ek ücrete fazla mesaj ücreti denir.
Eğer ki iş yerinde çalışma saatlerinizin dışında fazla bir çalışma durumunda konusu ise işveren tarafından fazla mesai ücreti ödenmiyorsa bir işçi olarak fazla mesai davası gibi davayı işverene açmak gibi bir hakkınız olur.
Fazla mesai ücretiniz ödenip ödenmediğini nasıl anlarım diye soracak olursanız bunun için maaş bordonuzun incelenmesi gerekli olacaktır. Bu incelemeyi yapması için iş hukuku avukatı , işçi avukatı ile görüşme sağlayabilirsiniz.
Fazla Mesai İle İlgili Bilinmesi Gereken Kurallar Nelerdir?
Fazla mesai ile ilgili bilinmesi gereken kurallar nelerdir? Konusu da bir işçinin mutlaka bilmesi gereken ve araştırması son derece büyük bir önem taşıyan bir konudur. Fazla mesai ile ilgili olan söylemesine neden olacaktır;
- Fazla mesai yapma durumu İş Kanunu yönetmeliğinde açıklanmış bir durumdadır
- Ülke ekonomisine katkı bakımından, üretimin arttırılması ve işi niteliği şeklindeki sebeplerden ötürü günlük iş saatlerinin dışında işçilerin çalıştırılması kanunlara göre olası bir durum arz eder
- Fazla çalışma ödeneği günlük olarak değil haftalık olarak hesaplanır. İş kanununun 41. maddesine göre Haftalık olarak 45 saatin üzerindeki çalışma fazla mesai olarak belirlenmek durumundadır.
- Fazla mesai ücretli olarak belirlenen tutar normal alınan ücretin %50 fazlası olması gerekir. Ayrıca bunun yanı sıra bir işçiye fazla mesai gibi bir durum söz konusu olduğu zaman işçinin talebi üzerine fazla mesai ücreti yerine bir saatlik çalışması için bir buçuk saat izin hakkı tanınması gerekli olacaktır. Eğer ki işçi bu fazla mesai süresini izne çıkma şeklinde kullanmayı tercih ediyorsa ya da iş yeri bu şekilde bir hak tanıyorsa işçiye ayrıca fazla mesai ücreti ödemesi yapılmaz
Bazı iş yerleri denkleştirme esasına dayalı olarak çalışmaktadır. Eğer ki bu uygulamayı yapan bir iş yeri söz konusu ise haftalık 45 saati aşan bir çalışma fazla mesai saati olarak düşünülmez ve herhangi bir ek mesai ücreti ödenmez. Fazla çalışma ücreti hakkında bilmeniz gerekli olan en önemli şeylerden bir diğeri de fazla çalışma yani işverenin işçisini haftalık 45 saatin üzerinde çalıştırması gibi bir durum söz konusu olduğu zaman işçinin bundan haberi olması gerekir. Yani böyle bir durum sözleşme şartları içerisinde mutlaka belirtilmek zorundadır. Ancak bunun yanı sıra bir de olağanüstü durumlarda söz konusu olabilir. Böyle bir durum söz konusu olduğu zaman işçinin herhangi bir yazılı kural çerçevesinde onayının alınması gerekli görülmez. Bu durum genel olarak geçici durumlardır.
Yani geçici bir yoğunluk ya da herhangi bir farklı durum bu fazla çalışma sebebi olabilecek şeyler zaman zaman hemen hemen her iş yerinde söz konusu olabilir. Bu tip durumlar işçinin sözleşme de geçen herhangi bir koşul gereği duymadan etik değerler çerçevesinde uygulaması gereken bir durum olarak karşımıza çıkar.
Bütün bunlardan daha farklı olarak genellikle denk gelen bir sorundan da söz etmek bu noktada son derece büyük bir önem taşıyacaktır. Herhangi bir olağanüstü durum ya da zorunlu tutulacak bir şey olmadığı zamanlarda işçinin işveren tarafından iş yerinde fazladan tutulması mobbing olarak geçer.
Yıllık fazla çalışma süresi ne kadardır diye de pek çok kişi tarafından merak edilen bir soru sorulmaktadır. Bir iş yerinde haftalık 45 saatten fazla olarak çalışan bir işçinin bir yıl içerisinde 270 saatten fazla çalıştırılması da iş kanunu çerçevesinde yasaktır . yani işçinin bir yıl içinde en fazla fazla çalışma yapabileceği süre 270 saattir. İş kanunun fazla çalışmayı düzenleyen 41. maddesi şu şekildedir.
Madde 41- Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır. 63 üncü madde hükmüne göre denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile, bazı haftalarda toplam kırkbeş saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz. Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir. Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle kırkbeş saatin altında belirlendiği durumlarda yukarıda belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve kırkbeş saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışmalardır. Fazla sürelerle çalışmalarda, her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yirmibeş yükseltilmesiyle ödenir. Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat onbeş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir. İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır. 63 üncü maddenin son fıkrasında yazılı sağlık nedenlerine dayanan kısa veya sınırlı süreli işlerde ve 69 uncu maddede belirtilen gece çalışmasında fazla çalışma yapılamaz. Fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir. Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz.
Kanunun açık hükmü gereği bir yılda işçinin yapacağı toplam fazla mesai süresi 270 saattir. Işçi bu saatlerin üstünde yıllık fazla çalışma yapmış olsa dahi fazla mesai davasında işçinin fazla mesai alacağı en fazla yıllık 270 saate kadar hesaplanabilecektir. Zira iş kanunu bir işçinin en fazla yapabileceği fazla çalışmayı baz alarak böyle bir sınır belirlemiştir. Bu sınırın işçinin onayıyla dahi aşılması mümkün değildir. Işçi fazla mesai ücretleri ödense dahi yıllık 270 saatten fazla çalışma yapmaya zorlanamaz .
Fazla Mesai Yaptırmaması Gereken İşler Nelerdir?
Fazla mesai yaptırmaması gereken işler nelerdir şeklinde bir soru soracak olursanız, maden işçilerinden ya da yer altında çalışan işçilerden söz etmek mümkün olacaktır.
Maden işçilerinin iş kanununun 63. maddesinin son fıkrasına göre günde en fazla 7 buçuk saat olması ve bu süreyi geçmemesi gerekir. Yani maden işçilerinin çalışma süresinin haftada 45 saat yerine 37 buçuk saat olması İş Kanunu yasalarına göre belirtilmiş bir durumdadır. Bu İşçilerin sağlık ve insan hakları gibi sebeplerden ötürü kesinlikle haftada 37 buçuk saatin üzerinde çalıştırılmaması gerekli olacaktır.
Maden işçilerinin yanı sıra aynı zamanda yer altı kablo döşemesi, kanalizasyonda çalışan işçiler, su altında çalışan işçiler ve tünel inşaatında çalışan işçilerin de fazla mesai yaparak çalışmaları söz konusu olamaz.
Bütün bu meslek gruplarının yanı sıra aynı zamanda gece çalışması yapan kişilerin yani mesai saatleri akşam 8.00 ile sabah 6.00 arasında olan kişilerin günlük çalışma süresi 7 buçuk saati geçmemesi gerekir. Gece çalışmalarının 7.5 saatten fazla olması halinde işçinin çalışması 45 saati aşmasa dahi fazla mesai ücreti ödenmesi gerektiği kanaatindeyiz.
Hangi İşçilere Fazla Mesai Yaptırılmaz?
Hangi işçilere fazla mesai yaptırılmaz diye soracak olursanız şunları söylemek mümkün olacaktır;
- Çalışmalarını engelleyecek bir takım sağlık sorunları olan kişilerin fazla mesai yapma gibi bir durumu söz konusu olamaz. Bu kişiler iş sözleşmesinde fazla mesai yapacaklarına dair bir onayda bulunmuş olsalar bile daha sonradan sağlık durumlarının el vermediği bir şart oluşmuş ise raporlarını göstermek şartıyla fazla mesaiye kalamazlar.
- İş kanununun 88. maddesine bakacak olursak hamile ve emziren ya da 3 yaşından küçük çocuğu olan kadınların fazla mesaiye bırakılması mümkün görünmez
- Kısa süreli bir iş sözleşmesi bulunan kişilerin de ek mesai yapmaları uygun değildir. Aynı zamanda kısa süreli sözleşmesi olan kişilerin normal çalışma sürelerinin sözleşmede geçen tarihler arasından daha fazla bir süre için çalışmaları da iş kanunlarına aykırı bir durumdur
Bu makalede geçen fazla çalışma kurallarına uygun olmayan durumlar söz konusu olduğu zaman sözleşmenizin niteliğine bağlı kalarak fazla mesai talebinde bulunmak üzere bir dava açabilirsiniz. Işçi fazla mesailerinin ödenmemesi nedeni ile iş akdini haklı nedenle feshedebilir. Bu durum da kıdem tazminatına da hak kazanır fakat işçi iş sözleşmesini feshetmeden iş yerinde çalışmaya devam edip yalnızca mesai ücretlerinin ödenmesini talep ediyorsa iş yerinde çalışmaya devam ederken de fazla mesai ücretinin ödenmesi amacı ile iş mahkemesinde fazla mesai davası açabilecektir. Fazla mesai davasında görevli mahkeme iş mahkemeleridir. Yetkili mahkeme işyerinin bulunduğu yer ve işverenin merkezinin bulunduğu yer yetkili mahkemedir. Örneğin işçi Bursa ilinde çalışmakta ise fazla mesai davasını Bursa İş Mahkemelerinde açabilmektedir.
Ayrıca işçinin fazla mesai ücretinin ödenmemesi sonuçları nelerdir?
