İhbar süresi, 4857 Sayılı İş Kanunun 17. Maddesinde düzenlenmiştir. İhbar işçinin ve işverenin iş sözleşmesini feshettiğini karşı tarafa bildirmesidir. Böylelikle işçinin veya işverenin ani fesihlerle hak kaybına uğraması engellenmektedir. İş hukukunda ihbar iş sözleşmesinin feshinden önce feshi gerçekleştirecek olan işçi veya işveren tarafından karşı tarafa bildirilmelidir işçi veya işverenin haklı nedenle fesihlerde ihbar zorunluluğu yoktur. İhtilaf halinde Feshin haklı nedene dayanmadığı ise mahkemece değerlendirilecektir.
İhbar Süresi Nedir?
İhbar süresi 4857 Sayılı İş Kanunun 17. Maddesinde Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir.
İş sözleşmeleri;
a) İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,
b) İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra,
c) İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra,
d) İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta Sonra, feshedilmiş sayılır.
Bu süreler asgari olup sözleşmeler ile artırılabilir.
Bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır.
İşveren bildirim süresine ait ücreti peşin vermek suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir. İşverenin bildirim şartına uymaması veya bildirim süresine ait ücreti peşin ödeyerek sözleşmeyi feshetmesi, bu Kanunun 18, 19, 20 ve 21 inci maddesi hükümlerinin uygulanmasına engel olmaz. 18 inci maddenin birinci fıkrası uyarınca bu Kanunun 18, 19, 20 ve 21 inci maddelerinin uygulanma alanı dışında kalan işçilerin iş sözleşmesinin, fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirildiği durumlarda işçiye bildirim süresinin üç katı tutarında tazminat ödenir. Fesih için bildirim şartına da uyulmaması ayrıca dördüncü fıkra uyarınca tazminat ödenmesini gerektirir.
Şeklinde düzenlenmiştir. Böylelikle işçinin işveren tarafından aniden işten çıkartılması halinde veya işçinin işi aniden bırakması halinde çalışma süresine göre işçinin veya işverenin ne kadar tazminat ödeneceği kanunla düzenlenmiştir.
İş sözleşmesinin ihbar sürelerine uyulmadan kötü niyetle feshedilmesi halinde iş güvencesinden yararlanamayan işçiler ihbar tazminatı yanında kötü niyet tazminatınında talep edilebileceği düzenlenmiştir.
İstifa İhbar Süresi Ne Zaman Başlar
İşçi istifa etmeden önce işverene bildirim yapması zorunludur. İstifa ihbar süresi işçinin haklı nedene dayanmadan iş akdini feshetmesi halinde meydana gelir. İşçinin haklı nedenle fesih hakkı hallerinde ihbar zorunluluğu yoktur. İşçinin iş akdini haklı nedenle fesih halleri İş Kanunu 24. Maddesinde düzenlenmiştir. Bu haller
Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:
I. Sağlık sebepleri:
a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.
b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.
II. Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:
a) İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.
b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.
c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.
d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.
e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,
f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa.
III. Zorlayıcı sebepler:
İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa şeklindedir bu durumlardan biri mevcutsa işçi ihbar süresine uymaksızın iş akdini feshedebilir fakat işçi hiç bir nedene dayanmaksızın kendi istediği ile istifa edecek ise işi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,
İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra, işi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra, İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra iş akdi feshedilmiş olacaktır işçinin bu yükümlülüğe uymaması halinde işverenin işçiden ihbar tazminatı talep etme hakkı vardır. İstifa ihbar süresi İşçi ihbar süresi dolmadan işten ayrılması halinde kanunda yazılı bildirim süresi tutarında ücreti işveren tarafından işçiden talep edilebilir. İşçi kendi istifa ederse ihbar süresi kanunda yazılı süre kadar iş akdi devam edecek ve ihbar süresi içerisinde çalışmasının karşılığı olan bedeller işveren tarafından işçiye ödenecektir. ihbar süresi dolmadan işten ayrılma halinde işçinin ihbar süresi içerisinde iş akdini derhal sonlandırmasını gerektirecek derhal fesih hali meydana gelmemiş ise ihbar süresi dolmadan işten ayrılma halinde de işveren tarafından işçiden ihbar tazminatı talep edilebilecektir .
İhbar istifa süresi ne zaman başlar? İşçi kendi istifa ederse ihbar süresi çalışma süresine göre iki hafta ile sekiz hafta arasındadır. İşçi kendi istifa ederse ihbar süresi boyunca iş yerinde çalışmaya devam edecektir. İşçi kendi istifa ederse ihbar süresi boyunca çalışmasının karşılığı işveren tarafından ödenmelidir. İşveren işten çıkarma ihbar süresi iki hafta ile sekiz hafta arasındadır. işten çıkarma ihbar süresi boyunca işçi çalışmaya devam edecek olup günlük en az iki saat işçiye yeni iş arama izni verilmelidir. İznin verilmemesi veya kullandırılmaması halinde işveren tarafından işten çıkarma ihbar süresi hiç verilmemiş sayılır ve işçi tarafından ihbar tazminatı işverenden talep edilebilir. İşveren işten çıkarma ihbar süresi işçinin işveren tarafından işten aniden çıkartılmasını engellemek amacı ile düzenlenmiştir böylelikle işten çıkarma ihbar süresi içerisinde işçi iş arama izni de kullanarak yeni bir iş bulabilecektir. işten çıkarma ihbar süresinin işçiye tanınmaması veya İşveren işten çıkarma ihbar süresi içerisinde iş arama izni verilmemesi halinde işçi ihbar tazminatı talep edebilecektir.
Bursa avukat Gizem Ramazanoğlu
