İşçinin yıllık ücretli izin hakkı nedir? Özel sektörde ya da Kamuda çalışan her işçinin merak etmiş olduğu bir konu olarak karşımıza çıkar. Bu bağlamda işçinin çalışması karşılığı olarak ücretli izin hakkı bulunmaktadır. İşçinin yıllık izin hakkı en önemli haklarından biridir. İş Kanunu’nun 53. maddesinde düzenlenmiştir.
Madde 53 – İş yerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir.
Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez.
Niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanlara bu Kanun’un yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümleri uygulanmaz.
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beşinci yıl dâhil) olanlara on dört günden,
b) Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) On beş yıl (on beşinci yıl dâhil) ve daha fazla olanlara yirmi altı günden,
az olamaz. Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün artırılarak uygulanır.
Ancak on sekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.
Yıllık izin süreleri, iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.”
Kanun gereği işçi yıllık izin hakkından vazgeçemez.
Bu yazımızda işçinin ücretli yıllık izni, yıllık izin süresi ve hangi durumlarda ücretli izne çıkma hakkı olacağından söz etmiş bulunmaktayız. Herhangi bir kurum ya da kuruluşta çalışıyorsanız bu yazımız yıllık ücretli izninizi hesaplamanız ve haklarınızı öğrenmeniz hususunda son derece işe yarayacaktır.
Ücretli İzin Ne Anlama Gelir?
Ücreti izin ne anlama gelir ve ne gibi durumlarda kullanılır? Gibi konularda kafa karışıklığı yaşıyorsanız, bu başlık altında bir durum değerlendirmesi yapabilirsiniz.
Öncelikle şunu bilmeniz gerekir ki ücretli izin bir işçiye tanınmış olan haklar arasında yer almaktadır. 4857 sayılı iş kanununa istinaden her işçinin belirli kurallar çerçevesinde ücretli izin hakkı bulunur.
Kanunlara göre işçilerin normal maaşına herhangi bir değişiklik olmadan alma hakkına ücretli izin adı verilir. Yani bu durumda işçi teknik olarak çalışmadığı halde yıllık izin sürelerinde ücreti ödenmektedir Ve bu bağlamda maaşında herhangi bir kesinti yaşanmaz. Ancak bu noktada dikkat edilmesi gereken bir husus vardır ki o da bu özel durum mesai ücreti bağlamında değerlendirilmeyecektir. Yani bir işçi ücretli izin yaparken aynı zamanda mesai ücreti almak gibi bir hakka sahip değildir.
Ücretli izin söz konusu olduğu zaman akla bir de ücretsiz izin gelmektedir.
Bu konu açılmışken birbiri arasındaki farkı fark etmeniz için aynı zamanda ücretsiz izninde ne anlama geldiğini açıklamış olalım. Ücretsiz izin ücretli izin tam tersi olarak çalışmadığı sürelerde ücreti ödenmez bu duruma ücretsiz izin adı verilir. Yani ücretsiz izin durumu söz konusu olduğu zaman ücretsiz izne çıkan bir işçi o gün çalıştığı ücreti ödenmez.
Ücretli İzin Hangi Durumlarda Geçerli Olacaktır?
Ücretli izin hangi durumlarda geçerli olacaktır konusu ile ilgili olarak pek çok işçinin kafa karışıklığı yaşadığını bilmekteyiz. Elbette ki kanunlara göre bir işçinin durduk yere normalin dışında bir durum söz konusu olmadığı zamanlarda ücretli izin yapmak gibi bir hakkı yoktur. Ücretli izin 4857 sayılı iş kanunu düzenlemesine göre şu durumlarda ücretli izine tabi olur;
- Evlilik izni
- Yıllık ücretli izin
- Engelli çocuk tedavisi izni
- Analık hali (evlat edinme) izni
- Doğum izni
- Süt izni
- Babalık izni
- Yarım günlük doğum izni
- Periyodik kontrol izni
- Yeni iş arama izni
- Ölüm izni
Yukarıda sıralamış olduğumuz ücretli izin kapsamında yer alan izin çeşitleri kişinin mecbur kaldığı durumlarda işe gidememe sebepleri olarak bildirilmiştir. 4857 sayılı iş kanunu uyarınca her işçinin bu tür ücretli izinleri hak edişi söz konusu olacaktır.
Ücretli izin kapsamında yer alan durumlar olarak yukarıda belirtmiş olduğumuz özel durumlar olduğu zaman işverenin işçiye ücretli izin vermesi zorunlu olacaktır. Ancak bu durumlar dışında herhangi bir durum söz konusu olduğu zaman işveren işçiye ücretli izin vermek zorunda değildir. Bu durum toplu iş sözleşmesinde maddeler halinde belirtilmek durumundadır. Eğer ki iş sözleşmesinde bu tür bir konu geçmiyorsa işçi ile işveren bu konuda herhangi bir hak talep edemez.
Yıllık Ücretli İzin Neye Göre Belirlenir?
Yıllık ücretli izin neye göre belirlenir? Konusu da işçiler ve işverenler tarafından en yaygın olarak merak edilen bir konudur. Yıllık ücretli izin her işçiye verilmiş olan anayasal bir haktır. 4857 sayılı iş kanununa göre her işçinin çalışmaya başladığı günden itibaren tam olarak bir yılını doldurması şartıyla yıllık izin verilmesi zorunlu tutulur.
Her işçinin yıllık ücretli izin konusu ile ilgili olarak merak etmiş olduğu bir soru vardır. Bu soru genel olarak işçiler tarafından yıllık ücretli izinde deneme süresi dâhil midir? Şeklinde sorulur. Bu konuda sizlere aydınlatacak olursak, yıllık ücretli izne deneme süresi dâhildir diyebiliriz. Çünkü Sonuç olarak işçi çalışmaya başladığı günden itibaren 1 yıllık çalışma süresini doldurmuş olur ve yıllık ücretli izne çıkma hakkı tanımlanmış olur.
Bu noktada en çok merak edilen şeylerden biri de yıllık izin süresi ne kadardır? Olacaktır. Yıllık ücretli izin süreleri şu şekildedir;
- 1 yıl ile 5 yıl arası 14 gün
- 5 yıl ile 15 yıl arası 20 gün
- 15 yıl için 26 gün
Yıllık ücretli izin süreleri ile ilgili kanuni düzenleme göz önüne alındığında işçinin kıdem süresine göre yıllık ücretli izin hakkı süresi değişmektedir. İşçinin aynı firmada ne kadar süre için çalışmış olduğuna bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Çalışma süresi arttığı takdirde ücretli yıllık izin süresi de artacaktır.
Evlenme İzin Süresi Ne Kadar?
Evlenme izin süresi ne kadar sorusu da pek çok kişi tarafından merak edilen bir konu olarak karşımıza çıkar. 4857 iş kanununa göre nikâh durumu söz konusu olduğu zaman işçiye 3 gün boyunca ücretli izin verilmek durumundadır.
Doğum İzni
Doğum izni doğum yapmış olan bir işçiye 4857 iş kanununun 74. maddesi uyarınca verilmesi gerekli olan bir haktır. Hamile olan bir kadın işçiye doğumdan önce 8 haftalık ve doğum sonrası yine 8 haftalık olmak şartıyla toplamda 16 haftalık bir izin verilmesi söz konusu olacaktır. Eğer ki çoğu gebelik gibi bir durum söz konusu ise doğum izni doğumdan önce 10 hafta olarak belirlenir.
Periyodik kontrol izni de bu bağlamda karşımıza çıkar. Hamile kalan bir kadın işçiye hamilelik süresi boyunca periyodik olarak doktor kontrolü görmesi için ücretli izin verilmesi kanunlara göre zorunlu tutulan bir durumdur. Bunun yanı sıra doğum sonrası süt izni de ücretli izin kapsamında değerlendirilir.
Süt izni de kadın işçilere 1 yaşından küçük çocukları emzirmeleri için 1 buçuk saat şeklinde verilen ücretli bir izindir.
Babalık İzni
Babalık izni de en çok merak edilen ücretli izin türlerinden biri olarak karşımıza çıkar. Eşi doğum yapmış bir erkek işçinin kanunlara göre 5 günlük izin yapma hakkı vardır.
Yeni İş Arama İzni
Yeni iş arama izni de iş sözleşmesi fethedilmiş olan bir işçiye 4857 sayılı iş kanununun 27. maddesi esas alınarak ihbar süresi kapsamında yeni bir iş araması için 2 saat erken çıkış ya da 2 saat işe geç geliş şeklinde izin verilir. İşçi bu süreyi toplu olarak da kullanabilir.
Bursa işçi avukatı Gizem Ramazanoğlu
